جشن نوروز یکی دیگر از جشن های مهم ایرانیان است و می توان به نوعی برگزاری این جشن را نشانه نبوغ ایرانیان در امر ستاره شناسی و گاهشماری دانست چرا که ایرانیان با اطلاع کامل از تغییرات به وجود آمده در مسیر حرکت خورشید در آسمان و تاثیر این مسئله در زندگی روزمره و همچنین تغییر آب و هوا دست به بر پایی جشن هایی می زدند تا پشت سرگذاشتن زمستان را به شادی بگذرانند و به فراخور اعتقادات خود اعمالی را در این زمان ها به جای می آوردند .
عید نوروز یا اعتدال بهاری دقیقاً مصادف است با زمانی که زمین یک دور کامل را به دور خورشید گردش کرده و در ادامه سیکل جدیدی را شروع خواهد کرد . در این زمان خورشید دقیقاً در شرق طلوع و در غرب، غروب میکند و بر اساس همین پدیده و به علت اینکه خورشید در مسیری میان مسیرش در انقلاب تابستانی (بیشترین ارتفاع) و مسیرش در انقلاب زمستانی (کمترین ارتفاع) را طی می کند مدت شب وروز با هم برابر است و به همین علت اعتدال بهاری نامیده می شود .
به علت منطبق نبودن دایره البروج (اکلیپتیک یا همان مسیر حرکت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است، دایرةالبروج دایرهای فرضی در آسمان است که ظاهراً به نظر میآید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی میکند) و مدار گردش زمین سه حالت به وجود می آید :
1. خورشید در جنوبی ترین نقطه دایره البروج قرار می گیرد که انقلاب زمستانی است و با شب یلدا برابر است و خورشید در جنوب شرق طلوع و در جنوب غرب غروب می کند و کم ترین ارتفاع را در آسمان دارد و روز ها کوتاه تر از شب هاست . در این زمان یعنی انقلاب زمستانی خورشید -23.5 درجه از شرق و غرب فاصله دارد .
2. خورشید در شمالی ترین نقطه دایره البروج قرار می گیرد که انقلاب تابستانی است و خورشید در شمالی ترین نقطه شرق طلوع و در شمالی ترین نقطه غرب غروب می کند و بیشترین ارتفاع را در آسمان داراست و طول روز در این زمان بیش از طول شب است و خورشید +23.5درجه از شرق و غرب فاصله دارد .
3. در دو حالت هم دایره البروج و مدار زمین در دو نقطه یکدیگر را قطع می کنند که نقاط اعتدالین نام دارند که همانطور که در بالا گفته شد شب و روز با هم برابرند .
حال اگر تصور کنیم زمستان است پس خورشید از جنوبی ترین نقطه دایره البروج حرکت کرده و کم کم با نزدیک شدن به نقاط تقاطع مدارین (گره ها) به نقطه اعتدال بهاری نزدیک شده و یا به دیگر سخن اگر حرکت خورشید از جنوبی ترین حالت به نقطه اعتدالی و بعد به شمالی ترین نقطه باشد این نقطه تقاطع مدارین را تقطه اعتدال بهاری یا ربیعی می گویند .
البته قابل ذکر است نقاط اعتدالین دائمی نیستند و به آهستگی بر معدل النهار (استوای سماوی Celestial equator ، فصل مشترک صفحه ی استوای زمین با کره سماوی ، استوای سماوی نامیده می شود.( حرکت می کنند و یک دور کامل را در 25800 سال می پیماید که این مسئله نتیجه حرکت تقدیمی زمین است که از دیگر نتایج آن تغییر قطبین زمین است .
منبع : سایت سازمان نقشه برداری کشور